Eeuwig duurt zijn trouw – Deze vier woorden vormen het refrein van psalm 136. Na telkens een korte regel met een uitspraak over de goede daden van God of over de reactie van de mens daarop, antwoordt de gemeente met steeds dezelfde woorden.

Wat bij het lezen monotoon lijkt, wordt in de liturgie van de eredienst tot een gemeenschappelijk geloofsbelijdenis en gedeeld gevoel. De woorden stuwen het lied verder en het gebed naar boven. Ze stichten ook gemeenschap tussen de mensen die daar bijeen zijn, om God te loven. Want hun eigen ervaringen en belevenissen met God worden bijeen gebracht in dit gezamenlijke lied.

Nu heeft Psalm 136 een vastgelegde tekst. Maar wat zou het mooi zijn, als wij hem een keer bidden en iedereen zelf een eigen regel mag invoegen, waarop de gemeente reageert: ‘Eeuwig duurt zijn trouw’. Zou u daar een korte regel tekst aan kunnen bijdragen? Welke woorden zouden dat kunnen zijn? Misschien kunt u van een moment vertellen, waarop God u in het bijzonder dichtbij was. Of heeft u iets meegemaakt, waarin u de hulp van God ervaren heeft. Of u vertelt gewoon van een mooie belevenis in uw leven of van een persoon, die u dierbaar is. Als wij dat met elkaar delen en steeds weer bevestigen, dan ontstaat er een rijk beeld van het geloof dat de ervaringen van de enkele mens overstijgt.

In het boek van de Psalmen vormt Psalm 136 het sluitstuk van een reeks lofpsalmen. Alles wat daarvoor werd gebeden en gezongen komt hier nog een keer bij elkaar. In de liturgie van de tempel van Jeruzalem klonk de Psalm op elke grote feestdag. Hij vormt het refrein voor het hele gelovige leven. Je ervaart samen een stukje eeuwigheid.

Maar niet alleen in de tempel of in de synagogen was de Psalm te horen. De woorden van het refrein blijven ook met je meegaan, als je na de dienst naar huis gaat. Ze werden ook in de huizen van de mensen gezongen. Het refrein van de Psalm begeleidt hen door het hele leven, bij alles wat ze tegenkomen en wat hen overkomt, bij al hun doen en laten. Overal hoort de reactie bij: ‘Eeuwig duurt zijn trouw’. Het is alsof de woorden je bij de hand nemen om met je samen terug te kijken op je levensweg om te ontdekken waar God daarin aan het werk was. Was Hij het niet, die je samen heeft gebracht met een mens, die je nu bijzonder dierbaar is? Was Hij niet met je in een bijzonder moeilijk moment? Heeft Hij je niet de woorden in de mond gelegd, waardoor je anderen hebt kunnen overtuigen om je de baan te geven waar je nu trots op bent?

Het refrein wijst je ook naar de toekomst. Je mag ervan overtuigd zijn, dat God je niet in de steek laat. Je mag er op hopen en vertrouwen, dat Hij er zal zijn, als je hem nodig hebt. Eeuwig is niet een punt achter de horizon, maar het is de tijd, die er was en de tijd, die er komt en het moment daartussenin. Maar hoe zit het dan met momenten waarop het leven niet soepel verloopt, waarin mensen zich van je afkeren of waarin jezelf het leven verknoeit? Verstomt dan het refrein, omdat je de woorden niet over je tong krijgt?

Ik moet aan een trucje denken dat wij vroeger bij onze kinderen toegepast hebben: Toen ze nog klein waren, was een wandeling soms een grote uitdaging, vooral als de weg lastig werd en bergopwaarts ging. Dan kon het gebeuren dat ze opeens naast de weg neerploften en weigerden nog een stap te verzetten. Wat doe je dan zo midden in het bos, halverwege de berg? Terugkeren is geen optie, doorlopen de enige mogelijkheid. Soms hielp het om even wat te eten en uit te rusten, soms gaf de belofte van een ijsje aan het eind van de weg de nodige motivatie. Om het lopen zelf makkelijker te maken zongen wij samen een eenvoudig liedje, soms wel tientallen keren achter elkaar. De woorden gaven het ritme voor onze stappen aan en de melodie maakte de adem rustig en gelijkmatig. Zo konden wij de moeilijke weg doorstaan.

Een Psalmlied, vooral met dit refrein, kan in ons leven ook zo werken. Je zingt hem, je bidt hem haast automatisch en hij draagt je ook door moeilijke perioden. De eenvoudige zin “Eeuwig duurt zijn trouw” krijgt dan een eigen kracht, die verder gaat dan de betekenis van de woorden. Wie dat een keer heeft meegemaakt, zal dat kunnen beamen: “Eeuwig duurt zijn trouw”.

Stefan Bernhard

Naschrift: voor Oogstfeest (4 oktober 2020) hebben gemeenteleden aan een nieuwe Psalm meegeschreven. Deze psalm hebben wij de kerkdienst met elkaar gebeden:

Loof de HEER, want Hij is goed
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die een genadige God is, een vergevende God, een barmhartige Vader.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die ons vraagt om hem bewust te volgen, en Vrede schenkt en ware rust.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die een God is die geen onderscheid maakt.
tussen witte of gekleurde mensen.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die ons met elkaar verbind, zodat we niet hoeven te vrezen, zijn zegenende rechterhand zal ons onder alle omstandigheden leiden.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mijn voeten weer op vaste grond heeft gezet.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij heeft gedragen waar ik geen weg meer vond.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij op veilige wegen laat gaan, laat rusten aan frisse water
en met al mijn wegen vertrouwd is.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij laat geloven in de kracht van het gebed.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij elke dag nieuwe kracht geeft.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij vertrouwen geeft waardoor ik op Hem kan bouwen.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die ons redt door zijn genade.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die ons tegen onze vijanden beschermd.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die mij Zijn liefde geeft zodat ik in Hem mag blijven geloven.
– eeuwig duurt zijn trouw –
Die grote wonderen doet; Hij alleen. God bewijst Zijn genade.
– eeuwig duurt zijn trouw –

Amen.